Tự do là khả năng cá nhân đưa ra lựa chọn và hành động theo ý muốn mà không bị ràng buộc, ép buộc từ bên ngoài. Nó cũng bao gồm quyền tự quyết của một quốc gia và là khái niệm quan trọng trong triết học, chính trị học, gắn liền với sự nhận thức quy luật và trách nhiệm.
Mục lục [Ẩn]
1. Tự do là gì?
Tự do là từ chúng ta thường nghe, thấy trong cuộc sống hàng ngày, cũng như trong các văn bản hành chính và trong các cụm từ "Độc lập - tự do - hạnh phúc". Theo Từ điển tiếng Anh Oxford, "Tự do là không bị kiểm soát bởi một thế lực đối với số phận và có ý chí tự do". Trong chính trị, tự do vẫn mang một phạm vi rất rộng, bao gồm các quyền tự do xã hội và tự do chính trị mà tất cả các thành viên cộng đồng xã hội được hưởng và cũng đồng thời là tự do dân sự Trong thần học, tự do là thoát khỏi những ảnh hưởng của "tội lỗi, tâm lý nô lệ, hoặc sự trói buộc của thế giới". Nói chung, tự do ở đây được đề cập đến như một quyền, được khái niệm hóa về mặt triết học và chính trị. Theo nhà triết học Locke (John Locke 1632-1704) “Tự do là khả năng con người có thể làm bất cứ điều gì mà mình mong muốn mà không gặp bất kỳ cản trở nào". Như vậy, hiểu một cách cơ bản nhất thì "tự do" có nghĩa là khả năng của các cá nhân được đưa ra lựa chọn của riêng họ và làm những gì họ muốn mà không bị hạn chế.
Ngoài ra, từ "tự do" không chỉ được sử dụng cho cá nhân, mà còn được dùng để nói đến một quốc gia. Quyền tự do của một quốc gia là quyền dân tộc tự quyết. Quyền này bao gồm quyền thành lập chính phủ, thể chế quốc gia và hệ thống luật pháp. Tất cả các quốc gia, kể cả tổ chức chính trị lớn nhất hành tinh, đều phải tôn trọng quyền này. Với quyền này, các quốc gia có quyền thực hiện mọi biện pháp, bao gồm xây dựng và thi hành luật, để bảo vệ chính phủ của mình. Vậy khi quyền tự do của quốc gia tồn tại song song cùng quyền tự do của con người thì có mâu thuẫn lẫn nhau hay không? Thực tế, quốc gia có quyền thực hiện mọi biện pháp để bảo vệ chế độ của mình nên những hành vi chống lại chế độ chính trị và nhà nước hiện hữu là vi phạm quy luật, và hành động ấy cũng không được coi là quyền tự do của cá nhân. Nhận thức đúng đắn về tự do của cá nhân không thể không nhận thức đúng quy luật này. Không có một quyền tự do cá nhân nào tồn tại nếu chà đạp lên chế độ chính trị và lợi ích của nhà nước.
2. Thực chất của tự do
Qua việc trình bày lược sử cuộc tranh luận về tự do, chúng ta thấy có nhiều quan điểm khác nhau về tự do. Những người phủ nhận hay chấp nhận tự do thường chỉ bàn một khía cạnh nào đó của tự do mà thôi, chứ không nhìn tất cả mọi khía cạnh.
Thực vậy, nếu quan niệm rằng tự do có nghĩa là “muốn làm gì thì làm”, thì phải kết luận rằng chẳng có ai tự do hết, bởi vì chúng ta đâu có phải là Đấng Toàn năng?
Nói rằng “con người sinh ra đã mang bản tính tự do rồi” thì cũng không hoàn toàn đúng. Việc chúng ta ra chào đời không phải là chuyện tự do: chúng ta không được tham khảo ý kiến về việc có muốn ra đời hay không? muốn sinh ở đâu? muốn làm con ai? muốn thuộc giống nào (nam hay nữ)? Chúng ta cũng không được tham khảo ý kiến về bao nhiêu câu chuyện liên quan đến cuộc đời: muốn cao hay lùn? Muốn đẹp hay xấu? Muốn “đầu đội trời chân đạp đất”, hay là muốn ngược lại? Không những chúng ta không được hỏi ý kiến khi bước vào đời, chúng ta cũng không được tham khảo khi lìa đời (trừ khi tự tử)! Điều này cho thấy thân phận hữu hạn của con người! Hơn thế nữa, cho dù Thiên Chúa là Đấng Toàn năng đi nữa nhưng có những điều mà Ngài không thể làm được, chẳng hạn như Ngài không thể làm điều xấu, không thể tự tử được! Phải chăng Thiên Chúa cũng không có tự do? Xin thưa rằng câu trả lời tuỳ theo quan điểm về tự do: nếu hiểu tự do như là muốn làm gì thì làm, kể cả làm điều phi lý xấu xa thì quả là Thiên Chúa không có tự do; còn nếu hiểu tự do như là hành động theo chân lý thì Ngài là Đấng Tự do thượng hạng.
tổng hợp tham khảo